Średniowieczne miasto w Toruniu zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa w 1997 r., listę tworzoną w ramach implementacji Konwencji UNESCO w sprawie o ochrony światowego dziedzictwa naturalnego i kulturalnego z 1972 r. Obszar wpisu obejmuje trzy elementy struktury urbanistycznej miasta: Stare Miasto, Nowe Miasto i ruiny zamku krzyżackiego (granice ilustruje mapa).

Międzyrządowy Komitet Światowego Dziedzictwa zdecydował o wpisie Torunia na Listę odnosząc się w uzasadnieniu do handlowego charakteru miasta, którego zarówno oryginalna siatka ulic, jak i niezwykłej jakości architektura z wczesnego okresu rozwoju miasta zostały zachowane w stopniu wyjątkowym, ukazując tym samym życie średniowiecznego miasta w sposób wyjątkowo kompletny.

Komitet przyporządkował odpowiednio kryterium 2 (przykład ukazujący znaczącą wymianę wartości, zachodzącą w danym okresie czasu lub na danym obszarze kulturowym świata w dziedzinie rozwoju architektury lub techniki, sztuk monumentalnych, urbanistyki lub projektowania krajobrazu) i kryterium 4 (wybitny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego, zespołu obiektów techniki lub krajobrazu, który ilustruje znaczący(e) etap(y) w historii ludzkości).

Krótki opis i określenie wartości średniowiecznego miasta w Toruniu zawarty jest w jego orzeczeniu wyjątkowej uniwersalnej wartości, dokumencie będącym rodzajem umowy między Państwem, stroną Konwencji Światowego Śziedzictwa a Komitetem Światowego Dziedzictwa, odpowiedzialnym za kształt i aktualizację Listy światowego dziedzictwa (orzeczenie, statement).

Dokument ten stanowi podstawę monitoringu stanu zachowania miejsca światowego dziedzictwa i tym samym jest też głównym odniesieniem dla zarządzania.

Nakreślone w nim główne cechy (atrybuty), stanowiące o wyjątkowości średniowiecznego miasta w Toruniu to:

1. Przykład średniowiecznego centrum handlowego i administracyjnego o znaczeniu europejskim składającego się z trzech elementów: Starego Miasta, Nowego Miasta i ruin zamku krzyżackiego. Każdy z komponentów zespołu miejskiego zachował swe charakterystyczne cechy rozplanowania, czytelne granice, strukturę zabudowy charakterystyczną dla miejsca z dominantami przestrzennymi identyfikującymi poszczególne części miasta.

2. Wyjątkowa średniowieczna architektura – zachowane w oryginalnym materiale struktury architektoniczne są świadectwem ciągłości tradycyjnych technik i technologii budowania z użyciem wspólnych dla miasta i tego regionu świata wzorców, form i kolorystyki; wybitne przykłady zachowanych bogatych form budownictwa gotyckiego, manieryzmu, baroku i epok kolejnych. Nawarstwienia te ilustrują kolejne etapy rozwoju nie zacierając średniowiecznego obrazu miasta.

3. Wybitne wartości krajobrazowe średniowiecznego miasta usytuowanego nad rzeką – widoki miasta od strony Wisły kształtowane przez monumentalne sylwetki gotyckich kościołów i ratusza wznoszących się wśród zróżnicowanych brył kamienic o urozmaiconych fasadach i geometrii ceramicznych dachów, otoczone pasem murów obronnych z bramami. Historyczna panorama od strony Wisły, ukształtowana w zasadniczym kształcie w XIII/XIV w. jest ikonicznym obrazem Torunia.

4. Powiązane z historią miasta i poszczególnymi obiektami: nazewnictwo, funkcje, wydarzenia historyczne i sławni mieszkańcy (najbardziej znany  astronom Mikołaj Kopernik).